Open Brief Mohamed Toukabri

Partnerorganisaties Vooruit, NTGent, CAMPO, KOPERGIETERY, S.M.A.K. en Opera Ballet Vlaanderen zouden op 28 oktober het festival NO(W)WORRIES openen, maar de huidige coronacrisise liet dat helaas niet toe. Ook in pre-coronatijden was Mohamed Toukabri er al niet bij. Omdat zijn moeder - die in de voorstelling ‘The Power (of) The Fragile’ meespeelt - geen visum kreeg, werd de productie noodgedwongen geannuleerd. Mohamed schreef daarom een krachtige brief die de realiteit beschrijft van het creëren van artistiek werk op dit moment. We delen die brief met jullie. Als een openingsverklaring voor het festival dat er niet komt.     

Open brief van Mohamed Toukabri

“All the animals, the plants, the minerals, even other kinds of men, are being broken and reassembled every day, to preserve an elite few, who are the loudest to theorize on freedom, but the least free of all.” - Thomas Pynchon 

Een paar dagen geleden werd er beslist om mijn nieuwste productie ‘The Power (of) The Fragile’, een duet met mijn moeder Maimouna Latifa Khamessi, te annuleren / uit te stellen. Dat is meteen de tweede afgelasting, het tweede uitstel op rij.

De eerste annulering was te wijten aan de verspreiding van COVID-19 en de daaropvolgende lockdown. Maar de tweede keer was de reden helemaal anders: mijn moeder kreeg geen visum om vanuit Tunesië België binnen te komen. Haar contract, voor negen weken repetities en negen optredens op vier verschillende locaties, was nochtans getekend. Haar werkvergunning was klaar en haar COVID-19-test was negatief.

Ons artistieke team van zeven mensen moest voor de tweede keer op rij wachten - en is nu opnieuw werkloos. Het productiebedrijf had voor de tweede keer op rij flexibele reisschema's voor zeven personen opgesteld, gebaseerd op de vier repetitieruimtes en vier theaterzalen. Die noodzakelijke reis wordt nu door het ministerie van Buitenlandse Zaken niet als essentieel beschouwd.

Niet essentieel? Mijn moeder zou zich bij een artistiek team voegen om deel te nemen aan een internationaal artistiek project van 65.000 euro, mét de steun van de Vlaamse overheid en de Vlaamse Gemeenschapscommissie. Een internationaal project in coproductie met de cultuurhuizen Beursschouwburg, Vooruit en Needcompany, met voorstellingen waarvoor kaartjes verkocht waren en waar het publiek naar hunkerde.

Annulaties brengen financiële schade met zich mee, zeker. Maar laten we een nog belangrijkere factor niet vergeten: de psychologische, mentale en emotionele impact. Wie neemt de verantwoordelijkheid op zich voor alle mentale, emotionele én financiële schade?

Politici dragen bij aan een totale crash van culturele en creatieve sectoren door regels op te leggen die niet voor andere sectoren gelden. Cultuurwerkers worden niet langer beschermd door de vertegenwoordigers van deze regering. Cultuurhuizen, organisatoren van evenementen, cultuurwerkers en - vooral - freelancers worden geconfronteerd met een totale catastrofe.

Zelfs als we werkgelegenheid creëren, worden we geblokkeerd door de administratie en regelgeving van de autoriteiten. Daarom hebben we dringend bescherming en passende ondersteunende maatregelen nodig. Wie neemt deze verantwoordelijkheid? Wie kunnen wij aanspreken? Wat is het toekomstige kader voor de sector? Wat is het plan? Wat is de visie voor cultuur en cultuurwerkers in de komende weken, maanden en jaren? Stilte...

Ik heb gezien wat privilege is, ik heb gelezen over privilege. Maar ik had nooit eerder zelf ervaren wat het juist betekende om privileges als burger te hebben. Tot op de dag dat ik de Belgische nationaliteit kreeg en een Europees staatsburger werd. Die dag, nu twee jaar geleden, viel er een zwaar gewicht - dat de afgelopen tien jaar in België op mijn schouders rustte - weg. Maar tijdens de visumprocedure van mijn moeder, met de uiteindelijke beslissing dat ze België niet binnen mag, werd ik opnieuw geconfronteerd met die privileges.

Tunesië was het eerste Noord-Afrikaanse land dat zijn grenzen heropende na de lockdown. Toch is het duidelijk dat de coronacrisis wordt gebruikt door Europese administraties om het verkeer van niet-Europese burgers te controleren. Deze situatie maakt me zo boos dat ik iedereen met een Europees paspoort wil laten weten hoe bevoorrecht ze wel zijn. Ik ben zelf een van die mensen.

Enkele van mijn vrienden en goedbedoelende professionals vroegen me: "waarom vorm je je nieuwe productie niet om naar een zoomvoorstelling?". Mijn antwoord luidt simpelweg "nee".

Waarom zou ik de aanwezigheid van mijn moeder op het podium delen met landen waar ze zelf niet binnen mag? Ik ben me ervan bewust dat dergelijke digitale methodes succesvol kunnen zijn in ander artistiek werk. Die methodes kunnen ook bijdragen tot het zichtbaar maken van zij die niet fysiek aanwezig kunnen zijn, omwille van een conflict of oorlog.

Maar in mijn specifieke geval, als maker wiens hoofdartiest gewoonweg geen toestemming krijgt om het land binnen te komen, zie ik afzien van een digitaal alternatief als een daad van verzet. Dit gaat over blanke privileges die mensen buiten de grenzen duwen terwijl ze weer online worden opgeëist. Terwijl mijn moeder fysiek uitnodigen op het podium net het doel is van deze creatie.

Ik sta hopeloos, machteloos, hulpeloos. Ik weet niet wat ik moet denken of hoe ik me moet voelen, wetende dat aan de ene kant - de andere kant - de persoon staat die mij het leven heeft geschonken. De persoon die moeder wordt genoemd. De persoon die me in haar buik droeg en me negen maanden lang voedde. De persoon die van mij beviel.

Vandaag sta ik alleen aan deze kant en noem ik mezelf een burger van de eerste wereld. De wereld van eerlijkheid en gelijkheid, van blanke privileges. De beschaafde wereld, de wereld van blanke redders. Maar de persoon die mij het leven schonk, wordt beschouwd als een persoon uit de derde wereld en mag zich hier niet bij aansluiten.

Ondanks wie je bent en waar je bent, nodig ik je vandaag meer dan ooit uit om even stil te staan. Om even na te denken en je voorrechten te erkennen. Het is duidelijk dat ik niet de eerste noch de laatste ben die deze woorden zal delen. Maar ik nodig je uit om met mij samen te werken, om je stem te verheffen. Zodat onze regeringen mensen gelijk behandelen. Het is onze taak als leden van een samenleving om onze persoonlijke verantwoordelijkheid te nemen om ons denken te cultiveren.

Hoe beginnen we met het verleggen van onze focus van het individu naar de gemeenschap?

Tot wanneer beschouwen we de aanwezigheid van mensen die niet in het bezit zijn van een geprivilegieerd paspoort als kortstondig?

Hoe zorgen we ervoor dat mensen en artiesten niet worden gereduceerd tot louter content voor online consumptie?

Ik hoop dat mijn eenvoudige woorden en zinnen kunnen worden vertaald. Want als danser heb ik meer tijd besteed aan het maken en beheersen van de taal van mijn lichaam dan de taal van het schrijven. Ik ben gewend mezelf uit te drukken door middel van beweging, wat in feite de belichaamde én lichamelijke vertaling is van mijn gedachten. Maar toen ik naar de wereld om me heen keek en al het onrecht en ongelijkheid zag, begon ik beetje bij beetje te beseffen dat we in een wereld leven die altijd van anderen is geweest: de elite, de bevoorrechten, degenen die de macht hebben, degenen die beslissen wie kan leven en ademen en wie niet, zij die de cultuur van toe-eigening, onderdrukking en de taal van manipulatie beheersen.

Ik moet de regels van die taal leren, aangezien taal onze manier van denken over en kijken naar de wereld bepaalt. In onze politiek en politiek correcte wereld ben ik gaan beseffen dat taal me zal helpen mezelf te beschermen. Taal zal me kracht geven, een noodzakelijke stap naar vrijheid.

Mohamed Toukabri

(The Upside Down Man)