Avondprogramma Cuckoo - Jaha Koo

27 & 28 FEB, CAMPO nieuwpoort
​Duur: 60 min

Na een succesvolle internationale tournee presenteert de Zuid-Koreaanse Jaha Koo tijdens SAME SAME BUT DIFFERENT zijn intelligente voorstelling Cuckoo. In deze performance neemt Jaha u samen met zijn rijstkokers mee op een trip doorheen de laatste twee decennia uit de Koreaanse geschiedenis. Hierin combineert hij persoonlijke ervaringen met politieke gebeurtenissen en reflecties over geluk, economische crisissen en de dood.


'Wie is hier eigenlijk gek?'

Gilles Michiels, De Standaard,
22 Feb. 2018

In Cuckoo vertelt theatermaker Jaha Koo de schrijnende recente geschiedenis van Zuid-Korea. Zes van zijn vrienden stapten uit het leven. 'Voordat we denken aan een vereniging met Noord-Korea, moeten we eerst individualiteit leren respecteren.'

Is het een vogel? Nee, het woord Cuckoo verwijst naar een Zuid-Koreaans merk van rijstkokers. In zijn afstudeerproject uit 2017, dat hij nu als finaal product voorschotelt, praat ­Jaha Koo met drie van die toestellen. Ze zijn gehackt, dus ze kunnen communiceren. Samen met de rijst­kokers vertelt hij verhalen over Zuid-Korea.

Dat hij een rijstkoker inzet als metafoor voor het hoogtechnologische Zuid-Korea, is het gevolg van een persoonlijke tragedie. 'Kort nadat ik in Europa was aangekomen in 2011, pleegde een schoolvriend zelfmoord. Toen de rijstkoker die ik naar hier had meegebracht, meldde dat mijn rijst klaar was, voelde dat plots erg troostend. Het deed me dieper nadenken over de problemen in Zuid-Korea.'

Hoge zelfmoordcijfers

Koo, die tegenwoordig in Amsterdam woont, verloor al zes vrienden door zelfmoord. In Zuid-Korea is het bij jongeren de doodsoorzaak bij uitstek, wat het land wereldwijd de op één na hoogste zelfmoordcijfers bezorgt. 'Jongeren worden gedwongen om succesvol te zijn in een hypercompetitieve maatschappij. Een universitair diploma is bijna noodzakelijk om welvaart op te bouwen.' In de bedrijven waarin ze daarna terechtkomen, zijn onmenselijk lange werkdagen bovendien meer regel dan uitzondering. Ook in deze categorie is Zuid-Korea vicewereldkampioen.

Nieuwe hoop leek op komst toen de corrupte president Park Geun-hye in 2016 werd afgezet. Het verzet tegen de Zuid-Koreaanse regering was voor jongeren een belangrijke stap richting democratisering. Het bewijs: Cuckoo mocht vorig jaar voor het eerst in Seoel getoond worden. Maar Koo nuanceert. 'In het protest gaapte een enorme generatiekloof. Ouderen gedragen zich nog steeds arrogant tegen onze generatie. Zij vertegenwoordigen dit systeem. In Zuid-Korea is de #MeToo-campagne sterk gericht tegen de misogynie van de generaties voor ons.' Die generatiekloof kaart hij aan in zijn gesprek met de rijstkokers.

Noord-Koreaanse cheerleaders

De kritiek van de jongeren was nog hoorbaar kort voor de Olympische Winterspelen, toen de Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in een vrouwelijk ijshockeyteam liet vormen met Noord-Korea. 'Het stoorde jongeren dat zijn regering niet eerst de mening van het vrouwenteam had gevraagd. Voor we aan een eenmaking denken, zoals die Noord-Koreaanse cheerleaders, moeten we denken aan individuele rechten.'

Dat die nog steeds te wensen overlaten, bewees een berucht ongeluk in het metrostation van Seoul in 2016. Ook dat komt aan bod in de voorstelling: 'Veel mensen springen onder treinen en metro's, dus er zijn jonge werkers nodig om die in korte tijd weer te doen rijden. Toen één van hen echter niet tijdig klaar geraakte, werd hij dodelijk geraakt door een metro. Niemand keek om. Voor ons was dit een symbolische klap. Blijkbaar moeten mensen sterven om het systeem te doen draaien.'

Internationaal vindt de problematiek van het geografisch en historisch geïsoleerde Zuid-Korea nochtans niet altijd weerklank. Daarom reageerden Koreanen geschokt toen Barack Obama in 2015 hun onderwijs prees. 'Net door de druk van ons onderwijssysteem wordt ons land zo'n hel genoemd. Dit systeem dreef mijn vriend Jerry, die geen universiteit aankon, richting zelfmoord. Dat weet Obama niet, maar ik wil tenminste dat Europeanen dat doen.'

Daarom zoomt Cuckoo in op de ­recente Koreaanse en internationale geschiedenis. Zoals de alomtegenwoordige technologie. Maar ook het IMF, dat onder impuls van de Amerikaanse president Clinton profiteerde van de Aziatische economische crisis uit 1997. Clintons minister Rubin wilde Zuid-Korea enkel geld lenen als het de hoge interest zou aanvaarden.

De recessie die na de onderhandelingen ontstond, bleek financieel voordelig voor de Verenigde Staten. Economisch kolonialisme, oordeelt Koo.

'Cuckoo is gericht aan Robert Rubin,' vertelt hij, 'maar ook aan mijn vaders generatie, die het contract met het IMF ondertekende.' Het rijstkokermerk waarnaar de titel verwijst, is dan ook een samentrekking van 'cook' en zijn stichter 'Koo'. Inderdaad, de familienaam van zijn vader. 'Maar ik verbind die verre familie liever met een andere betekenis van het woord “cuckoo”: een gek. Mijn vaders generatie gebruikt het woord om te spreken over mensen die zelfmoord plegen. Maar zeg eens: wie is hier eigenlijk gek?'

CREDITS
Concept, regie, tekst, muziek & video: Jaha Koo Performance: Hana, Duri, Seri & Jaha Koo Cuckoo hacking: Idella Craddock Scenografie & digitale ondersteuning: Eunkyung Jeong Dramaturgisch advies: Dries Douibi Productie: Kunstenwerkplaats Pianofabriek Uitvoerend producent: CAMPO Coproductie: Bâtard Festival Ondersteuning: CAMPO, STUK, BUDA, DAS, SFAC & Noorderzon / Grand Theatre Groningen Met steun van de Vlaamse Gemeenschapscommissie

Jaha Koo (°1984) is een Zuid-Koreaanse theatermaker en componist. In zijn werk onderzoekt hij de performativiteit van multimedia en brengt hij op ingenieuze wijze muziek, videomateriaal, tekst en installatie samen op de scène. Jaha zette zijn eerste stappen bij de Brusselse Kunstenwerkplaats Pianofabriek & het Bâtard Festival. In de toekomst zal hij zijn werk creëren onder de vleugels van CAMPO, maar nog steeds met de ondersteuning van Kunstenwerkplaats Pianofabriek en de Brusselse Beursschouwburg. Lees hier de volledige bio.

Terug naar de voorstellingspagina.

Deze voorstelling maakt deel uit van SAME SAME BUT DIFFERENT, een festival van Vooruit, NTGent, CAMPO en Black speaks Back. Bekijk hier het volledige programma.